BOSH MIYYA SARATONI.

Bosh miya saratoni — boshlang’ich joylashuvi bosh miya to’qimasi bo’lgan va hujayralar tuzilmasi, kelib chiqishi sabablari, klinik kechishi va terapiya natijalari bilan farq qiluvchi yomon sifatli o’smalarni o’z ichiga oluvchi umumlashtirilgan nomdir.

Markaziy asab tizimida paydo bo’ladigan bosh miya saratoni juda kam uchraydigan kasallik hisoblanadi. Odatda, 8 yoshgacha bo’lgan bolalik davrida kuzatiladi. Bolalarda tarqalganligi bo’yicha miya saratoni qon hosil qilish tizimining yomon sifatli patologiyalaridan keyin ikkinchi o’rinda turadi. Katta yoshdagi bemorlarning yoshi — 65-80 yosh. Erkaklar biroz ko’proq kasallanishadi, ammo meningiomalar asosan ayollarda kuzatiladi.

Bosh miya saratoni sabablari

Miya o’smalari rivojlanishining asosiy sababi tashqi omillar deb hisoblanadi: 

- radiatsiya, kanserogenlar, gormonal buzilish, virusli infektsiyalar. Ushbu qo’zg’atuvchilar hujayralardagi genlar shikastlanishini keltirib chiqaradi va ularning mutatsiyasiga olib keladi.

Miya saratonining yagona isbotlangan sababi radiatsiya hisoblanadi. Bundan tashqari, hujayralarning yomon sifatliga aylanishiga quyidagilar a’sir qiladi deb hisoblanadi:

• Aspartam — shakar o’rnini bosuvchi modda;

• Xlorli vinil — plastmassa ishlab chiqarishda ishlatiladigan kuchsiz shirin hifli, go'zal gaz;

• Mobil telefonlarning elektromagnit radiatsiyasi;

• Yuqori kuchlanishli elektr uzatish liniyalari.

Umumiy klinik alomatlar va miya saratonining dastlabki belgilari

Miya saratoni bosh og’rig’iga sabab bo’ladi. Bu patologiyaning keng tarqalgan belgisidir va erta bosqichlarda u dastlabki signal sifatida xizmat qiladi. Bosh og’rig’i xuddi yorib yuboradigandek. U ertalab, uyg’ongandan so’ng, boshni egish vaqtida, qorin mushaklarini kuchantirish holatida, keskin harakatlar qilishda paydo bo’ladi. Uning paydo bo’lishidan oldin og’irlik, ko’ngil aynishi, boshda bosim seziladi. Vaqt o’tishi bilan og’riq doimiy tus oladi, unga ko’ngil aynishi va qayt qilish hamrohlik qiladi.

Kasallikning qolgan belgilari patologiya paydo bo’lgan miya qismi bilan bog’liq. Odatda turli xildagi ruhiy buzilish belgilari namoyon bo’ladi. Ular qariyalar uchun xos hisoblanadi:

• Har xil turdagi ong buzilishlari;
  
• E’tiborning kamayishi;
  
• Idrok qilish, atrofda nima yuz berayotganini tushunish qiyinligi;
  
• Asta-sekin tempda suhbat qilish, bemorning so’zlarni tanlashi qiyinligi;
  
• Boshqa ruhiy buzilishlar.

Ko’pchilik miya o’smalari uchun asosiy davolash usuli jarrohlik — o’smani olib tashlash va uning nurli va kimyoviy terapiyasi uchun tuzilishini aniqlash kerak. Jarrohlik aralashuvida, o’sma uning o’lchami, joylashuvi va miyaning muhim neyronal va tomir tuzilmalari bilan bog’liqligi yo’l qo’yadigan darajada imkon qadar maksimal olib tashlanadi.

Konservativ davolash usullari orasida yetakchi rol radiatsion onkologiyaga to’g’ri keladi — miya saratoni nurlanishga javob qaytaradi. Dori-darmonli terapiyadan foydalanish tajribasi to’plangan. Bolalarda kombinatsion davolash immunitetni kuchaytirishning turli usullari bilan to’ldiriladi.

Kasallikning yakuni

Davolash muvaffaqiyati ikki omilga bog’liq — o’z vaqtida va to’g’ri tashxis qo’yishga. Agar davolanish erta bosqichlarda boshlansa, bemorlarning besh yil davomida yashovchanligi ko’rsatkichi 60-80% ni tashkil etadi. Ammo davolanishning kech boshlanishi va operativ davolash imkoni yo’qligida besh yillik yashovchanlik 30-40% dan oshmaydi.

#boshmiya  #alomatlar